Genderneutraal opvoeden: iets voor jou?

Het woord ‘genderneutraal’ heb je vast al meer dan eens voorbij horen komen. Steeds meer vragen ouders zich af in hoeverre zij hun kinderen genderneutraal willen opvoeden. Sommige ouders willen niks van het woord weten, waar andere een boekenkast vol met hieraan gerelateerde boeken hebben staan. In deze blog ga ik het hebben over genderneutraal opvoeden. Niet als statement of om jou over te halen om je te ‘bekeren’ tot het genderneutralisme (😉), maar vooral om je wat praktische informatie hierover te geven. Want het is en blijft waarschijnlijk nog wel een tijd een actueel en interessant onderwerp in de opvoedkunst!

Lees verder onder de afbeelding

Even praktisch: er bestaat een verschil tussen ‘gender’ en ‘sekse’. Met het woord ‘gender’ wordt verwezen naar sociaal-culturele aspecten van het man of vrouw zijn (ook wel stereotypen genoemd). Met ‘sekse’ wordt bedoeld: het biologische verschil tussen mannen en vrouwen.

De discussie: genderneutraal opvoeden of niet?

De discussie rondom genderneutraal opvoeden is er een die al lang speelt, maar enkele jaren geleden flink oplaaide. Destijds bracht een speelgoedfabrikant de decembercatalogus uit, waarin jongetjes speelden met ‘jongensspeelgoed’ zoals gereedschap en tractoren, en de meisjes met roze strijkijzers en poppen stonden afgebeeld; typisch ‘meisjesspeelgoed’. De meningen over deze gendertyperende beelden waren (en zijn nog steeds) duidelijk verdeeld. De een vindt dat dit soort genderstereotypen negatieve effecten kunnen hebben op kinderen, waar de ander het idee van genderneutraal opvoeden juist weer overdreven vindt.

Het verschil tussen jongens en meisjes

Als baby hebben mensen nog geen gendervoorkeur. Maar naarmate ze groeien worden bepaalde kenmerken steeds meer zichtbaar. De één leeft zich helemaal uit met verkleedspelletjes, waar andere kinderen volop bezig zijn met hutten bouwen of speelgoedautootjes. We gaan er bewust of onbewust vaak vanuit dat jongens met autootjes spelen en meisjes met theeservies, maar in de praktijk zien we dat deze verwachtingen lang niet altijd uitkomen. Veel jongens vinden het bijvoorbeeld interessant om nagellak uit te proberen, en veel meisjes klimmen ook graag in bomen. Natuurlijk komt het ook voor dat jongetjes wel ‘gewoon’ met autootjes spelen en meisjes met theeservies; interesses verschillen immers per kind. Wel kunnen we ons afvragen in hoeverre deze interesse uit het kind zelf afkomstig is, en hoeveel van dit gedrag wij ons kind, bewust of onbewust, aanleren.

Onderzoek naar genderneutrale opvoeding

Naar dit onderwerp is dan ook veel onderzoek gedaan. Zo werd bij een veelbesproken onderzoek bij proefpersonen een baby van 6 maanden in de armen gegeven. Bij een deel van de deelnemers droeg deze baby meisjeskleding, bij het andere deel jongenskleding. Er was meteen verschil te zien in hoe mensen met de baby omgingen: mensen met het ‘jongetje’ pakten de baby onder de armpjes vast, om hem stapjes te laten zetten. De deelnemers met het ‘meisje’ namen de baby juist voorzichtig op de arm om de ‘haar’ zachtjes heen en weer te wiegen. Praktisch gezien ging het om dezelfde baby, maar er werd vanuit genderovertuigingen anders met de baby omgegaan. Het stereotype dat wij als volwassenen hebben aangeleerd, bepaalt dus ook hoe wij ons als opvoeder gedragen en wat kinderen krijgen aangeleerd. Jongens zullen door deze benadering - over het algemeen - actiever en pro-actiever in het leven staan dan meisjes, die zich eerder beschermend op zullen stellen.

Het kan als ouder erg interessant zijn om stil te staan bij hoe je jouw zoon of dochter benadert, en waarom je dit op deze manier doet. Wieg je je kind zachtjes in je armen heen en weer of laat je hem of haar voorzichtig stapjes zetten? En waarom maak je deze keuze? Door je hiervan bewust te zijn, kom je erachter welke indrukken jij jouw kind op jonge leeftijd al meegeeft.

Lees verder onder de afbeelding

Genderontwikkeling van het kind

Kinderen leren vanaf een jaar of 4 à 5 wat ‘jongensachtig’ of ‘meisjesachtig’ zou zijn. Hierdoor leren jongens vaak dat ze zich stoer en ondernemend moeten gedragen, waar meisjes vaak juist gevoeliger en terughoudender zijn. Mede hierdoor zie je dat vrouwen minder snel in een leidinggevende functie eindigen, en dat mannen over het algemeen meer moeite hebben om hun emoties te uiten. Natuurlijk speelt biologische aanleg hierbij een grote rol. De verschillende hormonen en werking van de hersenen zorgen ervoor dat de meerderheid van de meisjes meer verzorgend zijn ingesteld (en bijvoorbeeld met poppen willen spelen) en jongens juist eerder de arm van de pop eruit zullen trekken om te kijken hoe het mechanisch in elkaar zit. Hiernaast spelen persoonlijke eigenschappen een grote rol bij de voorkeuren van het kind.

Als ouder kun je jouw kind bewust meer empathie of juist technische vaardigheden bijleren, zodat hij of zij de kans heeft om zich op al deze gebieden te ontwikkelen.

Het effect van genderneutraal opvoeden

In sommige landen is het genderneutraal opvoeden al redelijk normaal geworden. Zo zijn er in Zweden steeds meer genderneutrale scholen en toiletten en heeft Engeland scholen met genderneutrale schooluniformen, waarbij jongens en meisjes allebei een broek óf een rok kunnen dragen. Onderzoek toont aan dat kinderen op de meer genderneutrale scholen minder last hebben van vooroordelen en stereotypering, en daarnaast makkelijker spelen met kinderen van het andere geslacht. Bij meer traditionele scholen is hiervan een stuk minder sprake.

Jouw rol als ouder

Veel informatie, maar hoe verwerk je dit allemaal in jouw opvoeding? Dit verschilt per ouder, en is natuurlijk erg afhankelijk van hoe je hier als ouder zelf in staat. Het is in elk geval belangrijk om je bewust te zijn van welke boodschap je jouw kinderen meegeeft. En dat kan soms nog best lastig zijn! Want wanneer is iets een stereotype en wanneer niet? Stereotypen zitten vaak zó diep in ons verankerd, dat het natuurlijk aanvoelt in plaats van aangeleerd. Hoe jij hierin staat, is natuurlijk helemaal aan jou. Ik moedig je graag aan om hier in elk geval bewust mee bezig te zijn, zodat je jouw kind meegeeft wat jij als ouder belangrijk vindt!

Vragen over genderneutraal opvoeden?

Heb je vragen over genderneutraal opvoeden of lijkt het je fijn om het hier samen over te kunnen praten? Je mag mij (Marlous) gerust een berichtje sturen, dan help ik je graag met jouw opvoedvragen!